Fish & Chips: zaskakujące sefardyjskie pochodzenie, którego się nie spodziewasz

Aby zrozumieć pochodzenie Fish & Chips, należy cofnąć się do 1492 r., kiedy to katoliccy monarchowie wypędzili Żydów z Hiszpanii edyktem z Grenady. Wydarzenie to zapoczątkowało długą diasporę, która doprowadziła tysiące Żydów sefardyjskich do szukania schronienia w różnych częściach Morza Śródziemnego, a później w Europie Północnej. Wśród wielu tradycji, które Żydzi sefardyjscy przywieźli ze sobą, jedna w szczególności wywarła trwały wpływ: "pescado frito", czyli biała ryba panierowana i smażona na gorącym oleju, spożywana na zimno w szabat w celu przestrzegania szabatu, podczas którego gotowanie jest zabronione. To danie było idealne do przygotowania z wyprzedzeniem i przechowywania bez naruszania nakazów religijnych.

Kiedy niektórzy Sefardyjczycy przybyli do Londynu w XVII i XVIII wieku, zwłaszcza do dzielnicy Spitalfields, przywieźli ze sobą ten przepis. Anglicy, zaintrygowani tymi nowymi smakami, zaczęli je adoptować, dostosowując je do lokalnych składników.

Ziemniaki, obecnie uważane za powszechne jedzenie w Europie, są w rzeczywistości stosunkowo nowym dodatkiem do kuchni brytyjskiej. Pochodzące z Andów i wprowadzone na kontynent przez hiszpańskich konkwistadorów, stopniowo rozprzestrzeniły się, aby stać się tanim i popularnym jedzeniem w Wielkiej Brytanii w XIX wieku.

To właśnie w tym czasie, podczas rewolucji przemysłowej, Fish & Chipszaczęły przybierać formę, którą znamy dzisiaj. Pierwsze smażalnie pojawiły się w połowie i pod koniec XIX wieku, oferując pożywny, smaczny i tani posiłek: smażoną rybę z frytkami. Dwa składniki z odległych miejsc i historii spotkały się, tworząc idealne połączenie.

W XIX wieku Anglia doświadczyła ogromnego rozwoju miast i przemysłu. Klasy pracujące, skoncentrowane w miastach i zmuszone do wyczerpującej pracy, potrzebowały szybkiego, gorącego i niedrogiego jedzenia. Fish & Chips odpowiedziało na tę potrzebę, stając się jednym z pierwszych prawdziwych przykładów nowoczesnego jedzenia ulicznego.

Dlatego właśnie danie to stało się tak popularne:

• Tanie : ryby takie jak dorsz lub plamiak były obfite i niedrogie.
• Szybkie: smażenie zajmuje tylko kilka minut.
• Pożywne: dostarcza białka, węglowodanów i tłuszczu w jednym daniu.
• Łatwy w transporcie: początkowo podawany w arkuszach papieru gazetowego, mógł być również spożywany na ulicy.

Fish & Chips przeszedł również ważny test historyczny: podczas II wojny światowej był jednym z niewielu produktów spożywczych, które nie były racjonowane. Winston Churchill uznał je za "niezbędny dla morale Brytyjczyków".

Dziś Fish & Chips jest znany na całym świecie jako jeden z najbardziej kultowych symboli brytyjskiej kultury. Odkrycie jego prawdziwego pochodzenia nie umniejsza jego wartości; wręcz przeciwnie, wzbogaca jego historię i czyni go jeszcze bardziej znaczącym symbolem tego, co może narodzić się ze spotkania narodów, tradycji i wspólnych potrzeb. W epoce naznaczonej migracją i złożonymi tożsamościamidanie toprzypomina nam, że wiele z naszych kulturowych korzeni jest w rzeczywistości wynikiem wymiany i zanieczyszczenia. Znajomość historii tak kultowej potrawy zachęca nas do spojrzenia na teraźniejszość z większą świadomością, szacunkiem i ciekawością tego, co wnosimy do stołu.

Następnym razem, gdy znajdziesz się przed parującą rybą z frytkami, pamiętaj: nie tylko delektujesz się brytyjską specjalnością, ale także kawałkiem historii świata.

Źródła:

Claudia Roden, The Book of Jewish Food, Penguin Books, 1999

Panikos Panayi, Fish and Chips: A History, Reaktion Books, 2014.

BBC History Extra - "Zaskakująca historia ryby z frytkami".

The Guardian - "Fish and chips: a story of migration, identity and reinvention".

Jewish Museum London - "Sefardi Jewish Food Culture in Britain".

Oxford Companion to Food - Alan Davidson